Մանանա Ղազարյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր 

1. Առաջին շարքի յուրաքանչյուր բառ հնարավոր բոլոր ձևերով բաղադրի՛ր (բադադրալ բառեր կազմիր) երկրորդ շարքի ածանցների հետ:

Ա. Հյուսիս, լեզու, հայր, դրախտ, տոն, նկարիչ, մեղ(ք), հարս(ն), քն(ի)ն, օտար, բազում, բն(ական), հան(ել), հաս(նել), դր (դնել), շահ(ել), պահ(ել):

Բ. Ույթ, ածո, ական, ային, անի, (ա)բար, ոտի, (ա)վոր, (ա)ցու, ություն:

Հյուսիսային, հայրություն, դրախտային, տոնական, նկարչական, նկարչություն, հարսնացու, օտարական, բնույթ, բազմություն, քննություն, շահույթ, դրական, պահույթ, հաստություն, հանություն:

1.Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր՝ դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում և վերջում:

Բույս- բուսական, բուսակեր, խոտաբույս, թույն- թունավոր, հակաթույ, հույս- անհույս,հուսահատ , սենյակ- ննջասենյակ, սենյակային:

2.Կետերի փոխարեն մի այնպիսի արմատ գրի՛ր, որ և՛ կետերից աջ գրված բառի հետ բարդ բառ կազմի, և՛ կետերից ձախ գրված բառի հետ:

Օրինակ՝

խիճ, …, գրել — խիճ, նկար, գրել — խճանկար, նկարագրել:

Շագանակ, գույն թափ- շականակագույն, գունաթափ, ծաղիկ, ջուր քար- ծաղկաջուր, ջրաքար, հինգ, նիշ , չափ- հնգանիշ, չափանիշ, խաչ, քար, սիրտ= խաչքար, քարեսիրտ , քանդակ, գործ,  ընկեր,- քանդակագործ , գործընկեր ավազակ, խումբ, պետ- ավազակախումբ,խմբապետ,

3. Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ոց (-նոց, -անոց) ածանցով:

ա) Ծաղիկ- ծաղկանոց, հյուր- հյուրանոց, ավազակ, մեղու- մեղվանոց:

բ) Լիզ, գոգ, ձեռ, մատ:

զ) Կապել, խարտել, սփռել:

դ) (Քսան) դրամ, (հինգ) կիլոգրամ, (երեք) մետր:

ե) Խշշալ, մռնչալ, զռռալ, ոռնալ, հալհլել:

1. Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր օրինաչափությանը չենթարկվող բառը:

ա) Մեծամիտ, ձկնորս, կաթնաջուր, պայտաձև, արծաթափայլ: Որովհետև ուրիշ բառերը կազմված են ա հոդակապով

բ) Գունագեղ, բարեգործ, փոշեկուլ, բառապաշար, սրամիտ: ուրիշ բառերում հնչյունափոխություն կա, իսկ բառապաշարում չկա։

 

2. Բառերի ընդհանուր արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց ուղիղ ձևերը և տրված բառերը բացատրի՛ր արմատների միջոցով:

ա) Երրորդ, երրորդել, եռյակ, եռամյա, եռագիծ:

բ) Երկնագույն, երկնահաս, երկնասույզ, երկնային:երկինք

գ) Երկիմաստ, երկթև, երկհարկ, երկամսյա, երկվորյակ: երկու

3. Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմիր դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում, մեջտեղում և վերջում:

Երգ- երգահան, համերգային, հանշմերգ , փառ(ք)-, մեջ, ջուր-ջրիկ,անջրտի:

Գրաբար

 

Որսորդն եւ կաքաւն

 

Որսորդն կալաւ կաքաւ մի եւ կամէր զենուլ: Եւ ասէ կաքաւն.

 

— Մի՛ սպանանէր զիս, զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:

 

Եւ ասէ որսորդն.

 

— Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:

 

Բառարան

 

կալաւ — բռնեց

 

զենուլ — մորթել

 

ասէ — ասում է

 

զիս — ինձ

 

զի — որ, թե, որովհետև, որպեսզի

 

խաբեցից — խաբեմ, կխաբեմ, պիտի խաբեմ, խաբելու եմ

 

ածից — բերեմ, կբերեմ, պիտի բերեմ, բերելու եմ

 

ականատ — թակարդ

 

յականատ — (դեպի) թակարդները, թակարդներում

 

ստուգիւ — ստուգապես, իսկապես

 

մեռցիս — մեռնես, կմեռնես, պիտի մեռնես, մեռնելու ես

 

ի ձեռաց — ձեռքից

 

զսիրելիս — սիրելիներին

 

զազգականս — ազգականներին

 

մատնես — մատնում ես

 

ի մահ — մահվան

 

 

 

Հարցեր և առաջադրանքներ

 

1.Ճիշտ կարդա հետևյալ բառերը.

 

ըզբազում, ըզսիրելիս, հականատս:

 

2. Աշխարհաբար դարձրու հետևյալ բառերն ու բառակապակցությունները.

 

կաքաւ մի- մի կաքավ  , մի՛ սպանաներ- մի սպանիր, զբազում կաքաւս- բազում կաքավներ, յականատս քո- քո թագարդը , ի ձեռաց իմոց- ի ձեռաց իմոց, զսիրելիս եւ զազգականս քո-ըզսիրելիս և քո ըզազգականս:

 

3. Արտագրիր այս հարցերի պատասխանները.

 

Ի՞նչ բռնեց որսորդը:

Որսորդն կալաւ կաքաւ մի

Կաքավն ի՞նչ խոստացավ որսորդին:

Մի՛ սպանանէր զիս, զի ես խաբեցից զբազում կաքաւս ու ածից յականատս քո:

Կաքավի խոստմանն ի՞նչ վերաբերմունք ցույց տվեց որսորդը:

Այժմ ստուգիւ մեռցիս ի ձեռաց իմոց, զի զսիրելիս եւ զազգականս քո մատնես ի մահ:

4. Առակն աշխարհաբար դարձրու:

 

 

5. Ինչպիսի՞ն է կաքավը (բնութագրիր կաքավին): Ի՞նչ է ցույց տալիս առակը:

1.Տրված նույնանուն բառերով կազմի՛ր նախադասություններ:

Օրինակ՝

Վանեցի: — Ինձանից հեռու վանեցի վախը:

Վանեցի մի տատ ունեմ:

Մարտ, կետ, շահ, այր

Մարտ ամիսը իմ սիրելի ամիսն է։

Իմ ընկերուհին ինձ պատմել է մարտի մասին։

Նախադասության վերջում մոռացա կետ դնել։

Օվկիանոսում կետ եմ տեսել։

Իմ քույրիկը շահ ունի։

Մեր բակում այր տղա կա։

2. Նախադասության մեջ փակագծերում դրված բառերից ո՞րն է գործածված, ընդգծի՛ր:

 

 

 

Ասել էի, որ տուն վարձեր ու իր իրերը տաներ: (Վարձել, վարձ)

 

Ուզածդ շատ բարձր վարձ էր, դրա համար էլ տղան հեռացավ: (Վարձել, վարձ)

 

Հիվանդի գլուխը կապեր ու գնար բժշկի հետևից: (Կապել, կապ)

 

Այսքան ամուր կապեր քանդելը հեշտ գործ չէ: (Կապել, կապ)

 

Աղջիկը բարալիկ ծամեր ուներ: (Ծամել, ծամ)

 

Դեղը պիտի ծամեր ու կուլ տար: (Ծամել, ծամ)

 

Պարգ է, որ այդքանից հետո պիտի կտուրը կաթեր: (Կաթել, կաթ)

 

Ամանում այծի կաթ էր: (Կաթել, կաթ)

3. Փակագծերում տրված բառերից մեկն ընտրի՛ր ու պահանջվող ձևով գրի՛ր հարցում արտահայտող բառի փոխարեն:

 

Զարդասեղանին ինչե՞ր էին դրված: (Սանր, սանրել)

 

Թե մազերը ի՞նչ աներ ու լվացվեր, կտեսնեիք, որ սիրուն երեխա է: (Սանր, սանրել)

 

Նվերը մի գեղեցիկ ի՞նչ էր: (Սանր, սանրել)

 

Նա մի շատ բարի ո՞վ էր: (Կախարդել, կախարդ)

 

Եթե իրոք ի՞նչ աներ, մուկ կդառնայիր: (Կախարդել, կախարդ)

 

Եկողն ամենաչար կախարդն էր: (Կախարդել, կախարդ)

 

Հավաքվեցին չար ու բարի ովքե՞ր: (Կախարդել, կախարդ)

 

Պատին մի աղջկա նկար էր կախված: (Նկարել, նկար)

 

 

Սիրով որ նկարեր աներ, նկարը սիրուն կստացվեր: (Նկարել, նկար)