Մանանա Ղազարյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր 

693. Կառուցե՛ք կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգ և նշե՛ք
հետևյալ կետերը՝ A (+3, +4), B (–2, +1), C (–3, –4), D(0, +1), E (–5, +3),
F (+3, –5), G (+1, 0), M (+6, +4), N (–2, –4), K (–1, –3)։

694. Կառուցե՛ք կոորդինատների ուղղանկյուն համակարգ և
հարթության վրա նշե՛ք հետևյալ կետերը.
ա) (–2, –4), դ) (+1, –2), է) (+3, –3),
բ) (0, +3), ե) (+5, –5), ը) (–2, –6),
գ) (–1, 0), զ) (+4, –4), թ) (–5, +4)։

695. Ինչի՞ է հավասար օրդինատների առանցքի վրա գտնվող կետի
աբսցիսը։ x= 0
696. Ինչի՞ է հավասար աբսցիսների առանցքի վրա գտնվող կետի
օրդինատը։ y=0
697. Գրե՛ք կետերի կոորդինատները (տե՛ս նկ. 77)։

Ա. (-2,2), (-1,1), (1,4), (2,1), (3,3), (3,-1), (4, -4), (-1, -4), (-2, -2), (-3, -3),

Բ. (-3,0), (-2,3), (-1,2), (0, 1), (1, 3), (2, 2), (3, 1), (4, 0), (1,0), (3,-2), (-2, -2)
698. Կոորդինատային հարթության ո՞ր քառորդում են գտնվում հետևյալ
կետերը.
ա) (–7, +2)-2, գ) (–3, –5)-3, ե) (+10, 0)-x-ի վրա, է) (+4, –2)-4,
բ) (+3, +1)-1, դ) (–15, +6)-2, զ) (0, –30)-y-ի վրա, ը) (+3, –7)-4։

706. Մեքենան 3 ժամում A կետից հասավ C կետը՝ անցնելով 120 կմ, ապա նույնքան ժամանակում վերադարձավ B կետով անցնող շրջանցիկ ճանապարհով՝ արագությունն ավելացնելով 10 կմ/ժ-ով։
Որքա՞ն է B կետի հեռավորությունը A և C կետերից, եթե մեքենան C-ից B հասնելու համար երկու անգամ ավելի շատ ժամանակ ծախսեց, քան B-ից A հասնելու համար։

120:3=40  40+10=50   CB-2*50=100կմ   BA- 50կմ
707. Արտադրանքի ինքնարժեքն իջավ նախ 5 %-ով, ապա՝ 2 %-ով։
Ընդամենը քանի՞ տոկոսով իջավ արտադրանքի ինքնարժեքը։

708. Գրե՛ք երեք հաջորդական ամբողջ թվեր, որոնց գումարը հավասար
է 0-ի։

-1+1+0=0
709. Գրե՛ք երեք հաջորդական ամբողջ թվեր, որոնցից ամենափոքրը
հավասար է 4, –3, 0 թվերից ամենափոքրին։

-3,-2,-1
710. Կազմե՛ք գծային դիագրամ հետևյալ տվյալներով. Հայաստանում
1913 թ. հրատարակվել է 55 անուն գիրք, 1940 թ.՝ 699, 1950 թ.՝ 830,
1960 թ.՝ 1247, 1965 թ.՝ 1033, 1970 թ.՝ 1063։

1. Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով (անհրաժեշտության դեպքում նախադասության կառուցվածքը փոխի՛ր):

Ամերիկայի մի օձաբուծարանում մոտ մեկմետրանոց երկգլխանի օձ էր ապրում: Օձաբուծարանը, որ հիմնականում զբաղվում է. օձաթույն հավաքելով, այդ եզակի ցուցանմուշը ձեռք է բերել տասնամյա մի դպրոցականից, երբ օձն ընդամենը տասնհինգ սանտիմետրանոց ճուտիկ էր:

Սողունը երեք տարեկանում միանգամից վեց ձկնիկ էր ուտում. ընդ որում, երկու գլուխները որսում էին միաժամանակ: Բայց դիտողները վկայում էին, որ այդ միասնական գործողության ժամանակ ձախ գլուխը գլխավորում էր:

Փոփոխված

Ամերիկայի մի օձաբուծարանում մոտ մեկ մետր երկարություն ունեցող երկու գլխանի օձ էր ապրում: Օձաբուծարանը, որ հիմնականում զբաղվում է. օձաթույն հավաքելով, այդ եզակի ցուցադրման նմուշը ձեռք է բերել տաս տարեկան մի դպրոցականից, երբ օձն ընդամենը տասնհինգ սանտիմետր երկարություն ունեցող ճուտիկ էր:

Սողունը երեք տարեկանում միանգամից վեց ձկնիկ էր ուտում. ընդ որում, երկու գլուխները որսում էին միաժամանակ: Բայց դիտողները վկայում էին, որ այդ միասնական գործողության ժամանակ ձախ գլուխը գլխավորում էր:

2. Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը։

Ալեհույզ, հրաժեշտ, երբևէ, ընկույզ, պարտիզպան, վզկապ, հույս, երթևեկել, ունևոր, թեթևություն, մարսել, աղոթք, Ալվարդ, օրիորդ, կանթեղ։

3. Բառերը գրի՛ր միասին, անջատ կամ գծիկով։

Գլուխ կոնծի( գլուխկոնծի), առ հասարակ( առհասարակ), անթիվ անհամար (անթիվ-անհամար), կարծես թե, ու թ հարյուր (ութ հարյուր), առ և տուր( առևտուր), ծափ-ծիծաղ։

4. Գտնել հոմանիշների հինգ եռյակ

Պոզ, քուն, մարգարե, խորխորատ, նախագուշակ, եղջյուր, նինջ, բաղձանք, վիհ, նիրհ, կիրճ, կոտոշ, իղձ, կանխասաց, ցանկություն։

Պոզ, կոտոշ, եղջյուր

քուն, նինջ, նիրհ

մարգարե, նախագուշակ, կանխասաց

խորխորատ, վիհ, կիրճ

բաղձանք, իղձ, ցանկություն

1. Ընդգծված բաղադրյալ բառերը փոխարինի՛ր բառակապակցություններով:

Առանց սահման հզորություն ու անսանձ գոռոզություն ուներ Թեմուրը: Միջին դարի  ոչ մի քաղաք չէր կարող համեմատվել նրա նոր մայրաքաղաքի հետ: Ճարտարապետի ձին մի օր կորել էր այդ քաղաքի ամենից մեծ պարտեզում և մեկ ամսվա որոնումներից հետո հազիվ գտնվել: Թեմուրն իր մայրաքաղաքի՝ Սամարղանդի շրջակա տարածքների գյուղերն անվանել էր Բաղդադ, Կահիրե, Դամասկոս, որ աշխարհի ամենից մեծ քաղաքները որպես առանց նշան գյուղեր տեսներ:

Ի՞նչ է բնութագրում ջերմաստիճանը։

Ջերմաստիճանը մարմինների տաքացվածության աստիճանը քանակապես բնութագրող ֆիզիկական մեծություն է:

Ե՞րբ են մարմինները ջերմային հավասարակշռության վիճակում։

Երբ մարմինները հպվում են, որոշ ժամանակ անց նրանց ջերմաստիճանները հավասարվում են։

Ջերմաչափների ի՞նչ տեսակներ գիտեք։

Ջերմաչափները լինում են հեղուկային, մետաղական, էլեկտրական:

Ի՞նչպես պետք է օգտվել բժշկական ջերմաչափից։

Ի տարբերություն սովորական ջերմաչափի` բժշկական ջերմաչափի խողովակի ստորին մասը նեղացված է, ինչի հետևանքով չափումից հետո ավելի ցածր ջերմաստիճան ունեցող միջավայր տեղափոխելիս ջերմաչափի ցուցմունքը չի փոխվում: Սնդիկի սյունը սկզբնական վիճակին վերադարձնելու համար անհրաժեշտ է ջերմաչափը թափահարել:

1. Ինչպե՞ս է բնորոշում Արգիշտի 1-ին Ասորեստանի զորքերի գերագույն հրամանատարը։

սորեստանյան երբեմնի հզոր տերությունը սարսափի մեջ էր։ Դրա մասիվ է վկայում նրա զորքերի գերագույն հրամանատարի խոստովանությունը:

2.Ներկայացրեք Վանի տերության սահմանները Արգիշտի 1-ի օրոք։

Արգիշտի 1-ի աշխարհակալության մասին մեր տեղեկությունները՝ տեսնում ենք, որ նրա գերիշխանությունը տարածվել է բուն թագավորության սահմաններից շատ հեռու՝ մինչև Փոքր Ասիա և Պարսից ծոց (Բաբելոնիան ներառյալ)։ 

3․ Ի՞նչ կարևոր հենակետ-քաղաքներ կառուցեց Արգիշտի 1-ը, պետության հյուսիսում։ Ո՞ր թվականին է հիմնել Արգիշտիխինիլին։

Արգիշտի 1-ը հիմնադրեց բազմաթիվ նոր բնակավայրեր։ Դրանցից նշանավոր էր Էրեբունին (Ք․ա․ 782)՝ հետագայում Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանը։ Դրանից վեց տարի անց Արարատյան դաշտում արքան հիմնեց նոր քաղաք-ամրոց՝ Արգիշտիխինիլին (հին մայրաքաղաք Արմավիրի հարևանությամբ)։ Արգիշտիխինիլին հիմվել է 788 թ:
4․ Մինչև ո՞ւր էին ձգվում Արգիշտի 1-ի քաղաքական ազդեցության ոլորտները։

Արգիշտի-1 քաղաքական ազդեցության ոլորտները ձգվել են մինչև Հյուսիսային Կովկաս և Զագրոսի կենտրոնական շրջաններ։
5․ Ի՞նչ ընդգրկում ուներ Վանի տերությունը Սարդուրի 2-ի օրոք։

Նրա գահակալման շրջանում Վանի տերությունն ունեցել է տարածքային ամենամեծ աճը։
6․ Համեմատեք Արգիշտի 1-ի և Սարդուրի 2-ի նվաճումները։

Արգիշտի 1

Արգիշի առաջինի օրոք Վանի թագավորության ազդեցությունը հասնում էր մինչև իր սահմաններից դուրս: Արգիշտին իր մի արշավանքի ժամանակ գրավեց Բաբելոնը և երեք կողմից շրջափակեց Ասորեստանը: Արգիշին հիմնեց Էրեբունին, որը հիմա Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանն է: Դրանից վեց տարի անց Արարատյան դաշտում արքան հիմնեց նոր քաղաք-ամրոց՝ Արգիշտիխինիլին:

Սարդուրի 2

Նրա գահակալման շրջանում Վանի տերությունն ունեցել է տարածքային ամենամեծ աճը։ Հյուսիսում նրա տիրապետությունը հասնում էր Սև ծով՝ ներառյալ Կուլխա (Կոլխիդա) երկիրը։ Տերության հյուսիսարևելյան սահմանը հասնում էր Կուր գետին․ առաջին անգամ սեպագիր արձանագրություններում Արցախը (Ուրտեխի անվամբ) հիշատակում է Սարդուրի 2-ը։ Արևելքում տերության սահմանը հասնում էր Կասպից ծով, իսկ արևմուտքում՝ Փոքր Ասիա։ Սարդուրի 2-ը հարավում վերագրավեց Բաբելոնիան՝ ամրապնդելով սահմանը մինչև Պարսից ծոց, իսկ հարավ-արևմուտքում տիրեց Դամասկոսի թագավորությանը։ Ձորս ծովերի միջը ստեղծվում է հզոր մի տերություն։

671. Հաշվե՛ք.

ա) +38 ։ (–19)=-2, դ) –420 ։ (–15)=28,

բ) –600 ։ (–150)=4, ե) –531 ։ (+3)=-177,

գ) –720 ։ (+120)=-6, զ) +837 ։ (–1)=-837,

672. Գտե՛ք այն թիվը, որը աստղանիշի փոխարեն գրելու դեպքում

կստացվի հավասարություն.

ա) –3 · (-7) = 21, գ) –10 · 0 = 0, ե) –21 · (-2) + 3 = 45,

բ) 6 · (-6) = –36, դ) –9 · 9 + 1 = –80, զ) 2 – 3 · (-6) = 20։

673. Հաշվե՛ք.

ա) 8 ։ (–2) – 14 ։ (–7) + (–12) ։ 4=-5, դ) (–55 ։ 11 + 48 ։ (–16)) ։ (–4)=2,

բ) –18 ։ (–9) + 16 ։ (–8) – 24 ։ (–6)=4, ե) –66 ։ (72 ։ (–9) + 105 ։ (–35))=6,

գ) (33 ։ (–3) – 40 ։ (–8)) ։ (–3)=2, զ) –84 ։ (–56 ։ (–7) + 54 ։ (–9))=-42։

677. Տրված են երկու կոտորակներ՝
և : 3141/7777 = 31413141/77777777   նրանք հավասար են
Նրանցից ո՞րն է ավելի մեծ։

678. Տրված են –5, –11, +18, –9, +6 թվերը։ Գտե՛ք՝
ա) այդ թվերի գումարին հակադիր թիվը,

-5+(-11)+18+(-9)+6=-1   հակադիր թիվը 1
բ) այդ թվերին հակադիր թվերի գումարը։

5+11-18+9-6=1   հակադիր թիվը -1

680. Կոորդինատային ուղղի վրա նշե՛ք
A (–2), B (+5), C (–8), D (–1), E (+2)
կետերը։

681. Հայտնի են երկու քառակուսիների մակերեսները
(տե՛ս նկ. 72)։ Գտե՛ք ներկված եռանկյան մակերեսը։

4*4=16, 8*8=64

8*4:2=16սմ2

1. Ի՞նչ է նշանակում հայտնություն։ Ինչպե՞ս է այդ բառը կապվում բանաստեղծության բովանդակության հետ։

Հայտնությունը նշանակում

Իմ կարծիքով, գարունը իր հետ բերում է նոր տրամադրություն, նոր իրավիճակ ու դրա համար թվումա, որ հայտնություն է։

2. Բացատրի՛ր բառերը՝ փառք, շուք, խոցել, արևավառ, տկար։

փառք- հայտնիություն

շուք- շքեղություն

խոցել- զենքով կամ ծակող գործիքով խոց՝ վերք հասցնել, ծակել

արևավառ- արևից վառվող

տկար-թույլ, ուժը պակաս

3. Ի՞նչստրամադրություն է արտահայտում բանաստեղծությունը։

Բանաստեղծությունը արտահայտում է ուրախություն, քանի որ եկել է գարունը

639. Ամբողջ թվերի եռյակի համար ստուգե՛ք բազմապատկման

զուգորդական օրենքի ճշտությունը.

ա) +9, –2, +3,

9*(-2)*(3)=-18*3=-54

9*((-2)*(3))=9*(-6)=-54

բ) –5, +4, +7,

-5*(4)*(3)=-20*3=-60

-5*((4)*(3))=-5*(12)=-60

գ) –6, –10, +8,

-6*(-10)*(8)=-60*(8)=480

-6*((-10)*(8))=-6*(-80)=480

դ) +5, –8, –5,

5*(-8)*(-5)=-40*(-5)=200

5*(-8*(-5))=5*40=200

640. Ստուգե՛ք, որ ամբողջ թվերի հետևյալ եռյակների համար ճիշտ է

բազմապատկման բաշխական օրենքը գումարման նկատմամբ.

ա) –5, –6, –11,

-5*((-6)+(-11))=(-5)*(-6)+(-5)*(-11)=30+55=85

բ) 0, –8, +12,

0*((-8)+(12))=0*(-8)+0*(12)=0

գ) +2, –10, +7,

2*((-10)+(7))=2*(-10)+2*(7)=-20+14=-6

դ) –16, –18, +20

-16*((-18) +(20))=-16*(-18)+-16*(20)=-32

Գրի՛ր տրված բառերի բացատրությունը՝

մշուշ- մառախուղ, անզոր-թույլ, պարզկա- պարզ, իլիկ- թել մանելու ձեռքի գործիք:

Ի՞նչ է նկարագրվում այս բանաստեղծությունում, գրավո՛ր պատմիր:

Բանաստեղծության մեջ պատմում է, որ տղան հիշել է իր կյանքում երջանկություն զգացած պահերը։ 

Դո՛ւրս գրիր բնության պատկերները:

• Արևը հանգչում է հեռվում
• Գետից բարձրանում է մշուշ

Համացանցից գտնել տեղեկություններ Տերյանի կյանքի մասին, ուսումնասիրել, դուրս բերել հինգ հետաքրքիր փաստ, տեղադրել բլոգում՝ նշելով աղբյուրը։

• Վահան Տերյանի համար իր գեղեցիկ բանաստեղծությունները գրելու չափ կարևոր էր գործածելիք թուղթը: 
• 1897 թվականին Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս և պատրաստվում է ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։
• Վահանի մայրը վաղուց վախճանված էր, և տունը քույրն ու մեծ հարսն էին կառավարում: 
• 1917 թվականի հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն մասնակցում է բոլշևիկյան հեղափոխությանը։
• 1915-1916 թվականներին Տերյանը մասնակցել է Վալերի Բրյուսովի և Մաքսիմ Գորկու կազմած ու խմբագրած «Հայաստանի պոեզիան» և «Հայ գրականության ժողովածու» գրքերի ստեղծման աշխատանքներին։ 

Աղբյուրներ- 1, 2, 3,