Մանանա Ղազարյան «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր 

1) ներկայացնել ձկների արտաքին կառուցվածք և տարածվածությունը

Ձկները ունեն

• Գլուխ
• Մեջքային լողակ
• Իրան
• Պոչ
• Պոչային լողակ
• Ենփապոչային լողակ
• Փորային լողակ
• Կրծքային լողակ

2) ինչպես են բազմանում ձկները

Ձկները բազմանում են արտաքին բեղմնավորմամբ:

3) ՀՀ-ում կարմիր գրքում գրանցված ձկների տեսակներ

Սևանի բեղլու

Սևանի իշխան կամ Գեղարքունի

4) ձկների ներքին օրգանների կառուցվածք

Կառուցվածքը հետևյալն է`

• Երիկամ
• Միզածորան
• Միջանցք
• Հետանցք
• Միզապարկ

4) ներկայացնել սողունների արտաքին կառուցվածքը և տարածվածությունը

Սողունները ունեն պոչ, Իրան։ Նաև ունեն գլուխ և պարանոց

5) Հայաստանի կարմիր գրքում գրանցված սողուններ

Սպիտակափոր մողես

Կովկասյան կատվաօձ

Փոքրասիական մողես

6) սողունների ձվի կառուցվածք և բազմացում

7) ինչպես հասկանալ, տվյալ սողունը թունավոր է, թե ոչ

Պետք է նայել մաշկի գույնին, ժանիքներին, գլխին։

8) ինչու են, որոշ կենդանիներին անվանում երկկենցաղներ, ներկայացնել իրանց արտաքին կառուցվածքը

Արտաքին կառուցվածքը հետևյալն է`

• Իրան
• Մեջք
• Ետևի վերջույթ
• Առջևի վերջույթ
• Մատներ
• Բերան
• Աչք
• Գլուխ

9) սողունների ներքին օրգանների կառուցվածք

Այն հետևյալն է`

• Սերմնացան
• Աղիք
• Աորտա
• Ստամոքս
• Թոք
• Ուղեղիկ
• Առջևի ուղեղ
• Հոտառական նյարդ
• Կլան
• Շնչափող
• Թոքային զարկերակ
• Սիրտ
• Լյարդ
• Երիկամ
• Կոյանոց

10)Երկկենցաղների ներքին կառուցվածք(գորտ)

Ներքին կառուցվածքը հետևյալն է`

• Գլխուղեղ
• Թոք
• Լյարդ
• Երիկամ
• Ողբուղեղ
• Մաշկ
• Մկան
• Կոյանոց
• Աղիք
• Ստամոքս
• Սիրտ
• Թմբկաթաղանթ
• Քթանցք
• Աչք

11) ներկայացնել ապրիլ ամսվա կենսաբանության առաջադրանքները

https://mananaghazaryan.edublogs.org/2025/03/30/%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bd%d5%a1%d5%a2%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-9/

—

https://mananaghazaryan.edublogs.org/2025/04/13/%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bd%d5%a1%d5%a2%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-10/

https://mananaghazaryan.edublogs.org/2025/04/20/%d5%af%d5%a5%d5%b6%d5%bd%d5%a1%d5%a2%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%b5%d5%b8%d6%82%d5%b6-11/

1) Как, по вашему мнению, называется этот рассказ?

“Горе”

”Радость”

“Победа”

2) Почему Дмитрий Кулдаров решил, что скоро станет знаменитым

О нём написали в газете

О нём рассказали по радио

О нём разговаривают все знакомые

3) Кому Дмитрий рассказал о событии, которое с ним произошло?

Бабушке, дедушке и сёстрам

Одноклассникам в школе

Родителям, братьям и сестре

4) О чём говорится в статье?

О том, что Дмитрий украл лошадь

О том, что Дмитрий упал под лошадь

О том, что Дмитрий ударил лошадь по голове

5)Как можно описать чувства Дмитрия во время и после прочтения статьи?

Он счастлив и гордится тем, что случилось

Он в ужасе от того, что вся Россия узнает о нём

Ему очень стыдно, что родители и знакомые увидели эту статью

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը գտի`ր և ուղղի՛ր:

Առավոտից իրիկուն, հետո էլ նորից միրչև առավոտ աշխատեցնել է տալիս(աշխատել է տալիս), մինչև որ մշակն էլ չի դիմանում: Զգացնել տվեց(զգալ տվեց), որ ինքը բնավ էլ համաձայն չէ մեր որոշմանը:

Մեզ այսքան սպասեցնել տվեց( սպասեցրեց), ինքն իր համար ման է գալիս:

— Հասկացնել կտամ(հասկանալ կտամ) թե ես ով եմ,- զայրացած գոռգոռում էր նա:

Երբ բոլոր ընդդիմախոսներին լռել տվեց(լռեցրեց )ու համոզեց, սկսեց ուրիշ բանի մասին խոսել:

2. .Նախադասությունները ժխտական դարձրո՛ւ:

Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ է նստում:

Կաքավաբերդի գլխին տարին բոլոր ամպ չի նստում:

Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակն է:

Կաքավաբերդի բարձունքի միակ ծաղիկը ալպիական մանուշակը չի:

Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք է թվում:

Գունավոր բզեզին մանուշակը ճոճք չէր թվում:

Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն էին դրել:

Պարիսպների գլխին ցինն ու անգղը բույն չէին դրել:

Ներս մտնողն իմ մայրն է:

Ներս մտնողն իմ մայրը չէ։

Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ կբարձրանա:

Քաղցած այծը նույնիսկ ամենաուղիղ ծառն էլ չի բարձրանա:

Дополнительное задание: написать размышление о том, что красота окружает нас в жизни повсюду. Выполнить упражнения:

Составьте предложения из данных слов.

Андрей, математика, в, изучать, университет. 2. Статья, Марина, читать, в, журнал. 3. Мой друг, я, ждать, площадь, на. 4. В, читать, студенты, библиотеке, газеты. 5. Я, видеть, Ольга, вчера, столовая, в. 6. В, кино, мы, в субботу, смотреть, фильм, интересный. 7. Моя, подруга, на, занятии, вчера, не быть.

1) Андрей изучает математику в университет

2)Марина читает статью в журнале

3) я жду моего друга на площади.

4) студенты читают газету в библиотеке.

5) я видела Ольгу вчера в столовой.

6) Мы в субботу смотрели интересный фильм в кино

7) Моя подруга вчера не была на занятии

Восстановите текст, дописав окончания:

Недавно я познакомился с сестрой моего русского друга. Сестру  друга зовут Ольга. Ольга окончила филологический факультет Волгоградского государственного университета. В университете Ольга изучала французский язык и франзускую литературу. Сейчас Ольга работает в школе  учительницей французского языка и французской литературы. Еще в школе она мечтала об этой профессии. Ольга интересный человек. Она любит не только своб профессию, она увлекается классической музыкой, поет в хоре, занимается спортом. Ольга любит путешествовать. В прошлом году она ездила во Франциб. В Париже она познакомилась с французского студента. Французского студента зовут Жан. Он тоже мечтает стать преподавателем русского языка  и русской литературы. Ольга и Жан много гуляли по Парижу. Теперь они пишут интересные письма друг другу. Они пишут письма на русском  и французском языке. Ольга пригласила французских студентови в России.  Они надеются, что обязательно встретятся друг с друглм в будущем году.

1. Տրված բայերը հնարավոր ձևերով պատճառակա՛ն դարձրու:

Օրինակ`

լսել- լսեցնել , լսել տալ:

Իմանալ- իմացնել, իմանալ տալ

բարկանալ- բարկացնել, բարկանալ տալ

տեսնել- տեսցնել, տեսնել տալ

զգալ- զգացնել, զգալ տալ

2. Ընդգծված պատճառական բայաձևերը փոխարինի՛ր հոմանիշներով:

Հասկանալ տվեց (հասկացրեց), որ ինքն այլևս չի հավատում նրա խոսքին:

Հրեշին միայն իր հաստատակամությամբ ու համառությամբ հեռանալ տվեց ( հեռացրեց) այդ կողմերից:

Իմանալ տվեց( իմացրեց որ շուտով գալու է:

Զգացրեց, որ այլևս չի ուզում խոսել:Զգալ տվեց

Վտանգի մասին բոլորին զգուշացրեց(զգուշանալ տվեց, որ քաղաքից հեռու չգնան:

3. Սխալ կազմած պատճառական ձևերը դո՛ւրս գրիր և ուղղի՛ր:

Վախեցնել տալ- վախենալ տալ, խոսել տալ, բարկանալ տալ, համոզեցնել- համոզել տալ, ապրեցնել տալ- ապրել տալ, ներեցնել-նեղանալ տալ, փրկեցնել, նախանձել տալ, թվացնել, փայլեցնել, բանեցնել տալ, հայտարարել տալ, անել տալ, ցավեցնել տալ, ափսոսել տալ, սիրել տալ, մտածեցնել, ճանաչեցնել, պայթեցնել տալ- պայթել տալ, խնդրել տալ:

1. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:

Օրինակ`

ա) զգալ- զգացնել

բ) մեծանալ – մեծացնել,(մեծացրի)

գ) հագնել- հագցնել (հագցրի)

ա) Խաղալ, խաղացնել

դողալ, դողացնել

եռալ, եռացնել

թվալ,

հավատալ:

բ) Փոքրանալ, լավանալ, վատանալ, բարեկամանալ, թշմանալ, մանրանալ, հզորանալ, բարձրանալ, քարանալ:

Փոքրացնել, լավացնել, վատացնել, բարեկամացնել, թշնամացնել, մանրացնել, հզորացնել, բարձրացնել, քարացնել

գ) Հասնել, թռչել, տեսնել, փախչել, փակչել, կպչել:

Հասցնել, թռցնել, տեսնել, փակցնել, կպցնել 

2. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու տալ բայի օգնությամբ:

Օրինակ`

զանգել-զանգել տալ:

Հանձնել, պատժել, ասել, աղմկել, պատասխանել, զրուցել, հայտնել, աղա

լ, բանալ, տանել

Հանձնել տալ , պատժել տալ, ասել տալ, աղմկել տալ, պատասխանել տալ, զրուցել տալ, հայտնել տալ, աղալ տալ, բանալ տալ, տանել տալ

20րդ դարում գերակշռում էին, տարբեր երգի ժանրեր, ինչպիսին էին` կլասիկ երգը, ջազ և բլյուզ։ Որոշ ժամանակ հետո հայտնվեցին նոր ժանրեր, ինչպիսին էին ` ռոկնրոլը, դիսկոն, հիպհոպը, էլեկտրական երգը և այլն։

Փոփ- երգ

Փոփ երգերի համար կարելի էր հանգիստ լինել։ Վերջին 10 տարվա ընթացքում, դրա նկատմամբ հետաքրքրությունը մնաց մոտավորապես նույն մակարդակի վրա։

ռոք երաժշտություն

ռոք երաժշտության հանդեպ հետաքրքրությունը (ոճերի լայն շրջանակով, բացառությամբ ծանր և էքստրեմալ ժանրերի) դանդաղ տեմպով թուլանում է։ Թեև 2013-2015 թվականների ընթացքում հիշատակումների քանակը որոշ չափով կայունացել է, ինչը նշանակում է, որ ռոք երաժշտությունը պահպանվում է մոտավորապես նույն կայուն մակարդակի վրա։

Դիսկո

Չնայած, որ ասում են դիսկոն մահացել է 1980թթ գալով, հետաքրքրությունը այս ժանրին մինչև հիմա լավ մեծ է։ Մեծ հաջողությունների ժանրը հասել է 2000թ վերջ։ Ինչից հետո վերջին հինգ տարիների ընթացքում սկավառակի ժողովրդականությունը ինտերնետ միջավայրում սկսեց անշեղորեն նվազել:

Հեվի մետալ 

2005 թվականից ի վեր օգտատերերի և համայնքի հետաքրքրությունը հևի մետալի նկատմամբ գնալով նվազում է։ Դրան պատճառ է հանդիսանում այս, թեկուզ որոշ չափով փակուղային ոճում, իրականում արժանի և հետաքրքիր խմբերի քանակի պակասը։ Այսօր իրավիճակը որոշ չափով կայունացել է, սակայն բարձր հանրային հետաքրքրության մասին խոսել պետք չէ։

2000-2005թ։ Նյու մետալ,R&B-փոփ և MTV էրայի ավարտը։

2000թ սկիզբ շարունակում էին ապրել 1990թթ երգի ժանրերը։Ծանր երաժշտության մեջ այս ոճը նոյւ մետալն էր։ Ամենա վառ աշխատանքներն էին այն ժամանակ Iowa  երգերը և Slipknot խումբը։Այնուամենայնիվ, նյու մետալը ապրում էր իր վերջին լավ տարիները.

Ռուսերեն տարբերակը `https://samesound.ru/gear/4081-populyarnost-muzyki-v-poslednie-10-let-pokazali-na-grafikah

Դաս 33. (28.04-02.05)

ԹԵՄԱ՝

§39. Մթնոլորտային ճնշում:

§40. Մթնոլորտային ճնշման չափումը: Տորիչելիի փորձ:

§41. Ծանրաչափ: Անհեղուկ ծանրաչափ:

Քննարկվող հարցեր՝

1.Ինչպե՞ս կարելի է ապացուցել օդի առկայությունը մեր շրջապատում:

Մեր շրջապատում կան մարմիներ, որոնք ասնտեսանելի են։ Դրանց գոյության մասին դատում ենք՝ ելնելով մեր ամենօրյա փորձից։ Օրինակ՝ եթե արագ սլացող ավտոմեքենայի պատուհանից դուրս հանենք ձեռքը, ապա կզգանք ավտոմեքենայի շարժմանը հակառավ ուղղված ազդեցություն, որը հետ է հրում ձեռքը։ Դա շրջապատի օդի ազդեցությունն է ձեռքի վրա։ 

2.Ի՞նչ է մթնոլորտը:

Երկրագունդը շրջապատող օդային թաղանթը անվանում են մթնոլորտ։

3.Ի՞նչ գազերից է հիմնականում բաղկացած մթնոլորտը:

Ազոտից և թթվածնից

4.Ինչո՞ւ մթնոլորտի մասնիկները չեն հեռանում Երկրից դեպի տիեզերք:

Որովհետև Երկիրը ձգում է, մթնոլորտի մասնիկները։

5.Ինչո՞ւ մթնոլորտի մասնիկները չեն կուտակվում Երկրի մակերևույթին:

Եթե Արեգակը չջերմացներ մթնոլորտը, ապա վերջինս մասնիկները, Երկրի ձգողության ազդեցությամբ, ի վերջո կհավաքվեին Երկրի մակերևույթին։

6.Ինչո՞ւ է օդը ճնշում գործադրում մարմինների վրա:

Որովհետև օդի կշռով պայմանավորված ամենամեծ ճնշումը երկրագնդի մակերևույթի և մակերևույթի վրա գտնվող բոլոր մարմինների վրա է:

7.Ի՞նչն են անվանում մթնոլորտային ճնշում:

Մարմինների վրա մթնոլորտի գործադրված ճնշումն անվանում են մթնոլորտային ճնշում։

8.Ինչո՞ւ է ջուրը խողովակում բարձրանում մխոցի հետևից:

«Երկիրը չի սիրում դատարկություն»

Դա տեղի է ունենում այն պատճառով, որ մխոցի ազատած ծավալը մթնոլորտային ճնշման հետևանքով իսկույն լցվում է ջրով։

9.Բացատրել Տորիչելիի փորձը:

Ճնշման p=ρgh բանաձևով մթնոլորտային ճնշումը հնարավոր չէ հաշվարկել, քանի որ մթնոլորտային օդը հաստատուն խտություն և հաստատուն բարձրություն չունի:Առաջինը Տորիչելլին առաջարկեց փորձ, որի միջոցով կարելի է չափել մթնոլորտային ճնշումը:Փորձը կատարեց Գալիլեյի աշակերտ Վ. Վիվիանին։ Դրա համար նա օգտագործեց մոտավորապես մեկ մետր երկարություն ունեցող, մի ծայրը զոդված, թափանցիկ ապակյա խողովակ։ Խողովակը լցնելով սնդիկով և բաց ծայրը մատով փակելով Վիվիանին այն շրջեց ու իջեցվում սնդիկով լցրած լայն գավաթի մեջ։ Երբ նա մատը ետ քաշեց և խողովակի ծայրը բացեց, սնդիկի մի մասը խողովակից թափվեց, և վերին մասում առաջացավ անօդ տարածություն՝ «տորիչելյան դատարկություն»։Պարզվեց, որ խողովակում գտնվող սնդիկի սյան բարձրությունը մոտավորապես հավասար էր 760 միլիմետրի՝ հաշված գավաթում գտնվող սնդիկի մակարդակից։

Այսինքն, ρմթն.=ρսնդ.

Եթե այդ երկու ճնշումները հավասար չլինեին, սնդիկը հավասարակշռության մեջ չէր լինի. սնդիկ>ρմթն.դեպքում սնդիկն ապակե խողովակից կթափվեր գավաթի մեջ, իսկ սնդիկ<ρմթն. դեպքում սնդիկը խողովակով վեր կբարձրանար։

Այսինքն, կարելի է մթնոլորտային ճնշումը չափել սնդիկի սյան համապատասխան բարձրությամբ:

10. Ի՞նչ կառուցվածք ունի սնդիկային ծանրաչափը:

Եթե փորձում օգտագործված սնդիկով լի ապակե խողովակին ամրացնենք ուղղաձիգ սանդղակ, ապա կստանանք մթնոլորտային ճնշումը չափելու պարզագույն սարք։ Կստանանք սնդիկային բարոմետր (հունարեն բարոս՝ ծանրություն բառից) կամ ծանրաչափ։

11. Ի՞նչ կառուցվածք ունի անհեղուկ ծանրաչափը:

Ճնշումը չափելու սարք։ Ավելի հաճախ օգտագործում են անհեղուկ ծանրաչափեր (բարոմետր-աներոիդ), որի հիմնական մասը մետաղե առաձգական տուփիկն է, որից հանված է օդը (տե՛ս նկարը), նրա կափարիչը պահվում է զսպանակով, որին ամրացված է սլաքը: Մթնոլորտային ճնշման հետևանքով փոփոխության հետևանքով տուփիկը սեղմվում է, սլաքը շարժվում և ցույց տալիս համապատասխան փոփոխությունը:

Ֆիզիկա

1) (a+b)²=a²+2*a*b+b²

Դասարանական առաջադրանքներ՝ 494-ա,գ,ե,է,թ; 495-ա,գ,ե,է,թ;496-ա,գ,ե;497-ա,գ,ե;

494. Գրե՛ք արտահայտության քառակուսու տեսքով.

ա) 0.01=0,1²

, գ) a² b⁴=(ab²)²

ե) 49a⁶=(7a³)²

է) ab³ ⋅ a⁵ b=(a³b²)²

495. Միանդամը գրե՛ք կատարյալ տեսքով.

ա) (8x)²=64x²

գ) (3ab)²=9a²b²

ե) (x ³)²=x⁶

է) (xy³)²= x²y⁶

թ) (5aa)²=25a⁴

496. Արտահայտությունը ձևափոխե՛ք կատարյալ տեսքով բազմանդամի.

ա) (x + y)²=x²+2*x*y+y²

գ) (2 + x)²=4+4x+x²

ե) (2x + 3y)²=(2x)²+2⋅(2x)⋅(3y)+(3y)²=4x²+12xy+9y²

497. Օգտվելով գումարի քառակուսու բանաձևից՝ բացե՛ք փակագծերը.

ա) (a² + b)²=a⁴+2a²+b²

գ) (2x + a³)²=2x²+4xa³+a⁶

ե) (5 + 0.1x)²=25+x+0,01x²

Լրացուցիչ առաջադրանքներ՝ 494-բ,դ,զ,ը; 495-բ,դ,զ,ը; 496-բ,դ,զ; 497-բ,դ,զ;

494. Գրե՛ք արտահայտության քառակուսու տեսքով.

բ) 9x²=(3x)²

դ) a⁸b¹⁰=(a⁴b⁵)²

զ) 10¹⁰=(5)²

495. Միանդամը գրե՛ք կատարյալ տեսքով.

զ) (a² b)²=a⁴b²

դ) (6mn)²=36m²n²

զ) (a² b)²=a⁴b²

496. Արտահայտությունը ձևափոխե՛ք կատարյալ տեսքով բազմանդամի.

բ) (a + 5)²=a²+10a+25

դ) (3x + 1)²=9x²+6x+1

զ) (7a + 2b)²=49a²+28ab+4b²

497. Օգտվելով գումարի քառակուսու բանաձևից՝ բացե՛ք փակագծերը.

բ) (x² + y²)²=x⁴+2x²y²+y⁴

դ) (3x²+ 1)²=9x⁴+6x²+1

զ) (x³ + 7)²=x⁶+14x³+49

Հորթը

Օրը թեքվում է դեպի մայրամուտ,

Հովերն են խաղում ձորալանջն ի վար,

Երկարում են խիտ ստվերներն անփույթ

Եվ կամաց-կամաց խառնվում իրար:

Մի հորթ է նստել թեք ձորալանջին,

Թփերում կորած կածանի վրա,

Կարծես քանդակված մի տերև լինի

Մոր լեզվի հետքը ճակատին նրա:

Խոնավ սևահողն իր խոնավ դնչին,

Թփի տակ նստել, որոճում է լուռ…

Մասրենու մի ոստ կպել է պոչին

Եվ թվում է, թե էլ չի պոկվելու:

Ականջի մեկը կախել է մի քիչ,

Իսկ մեկով ինչ-որ ձայներ է որսում,

Կախ ականջի տակ, կիսախուփ աչքից

Արցունքի բարակ առուն է հոսում:

Կանաչ փրփուր է կաթում շրթունքից,

Եվ կանաչել է լեզուն բերանում…

Իսկ աչքից բխած առվի ակունքին

Մի ճանճ է իջել ու չի հեռանում:

Մորթն է թրթռում, երբ ճոճվող թփի

Տերևը հանկարծ քսվում է նրան,

Եվ թրթռում է մորթի հետ նրբին՝

Ծաղկած մասրենու ստվերը վրան…

Հորովելներ են ոլորվում դաշտին,

Սարերի վրա գառներ են մայում…

Մանկության աչքեր, դուք եք այդ հորթին

Մասրենիների արանքից նայում:

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

1. Բառերը էլ. բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

Ձորալանջ-ձորը եզերող լեռան լանջ, անփույթ-անուշադիր, կածան-արահետ, որոճալ-կերածը բերանը ետ բերելով կրկին ծամելով մանրացնել ու կուլ տալ, հորովել-վարելիս երգվող երգ, որի մեջ կրկնվում Է <<հորովել>> բառն իբրև հանգերգ:

1. Նկարագրի՛ր հորթին ըստ բանաստեղծության:

Ըստ բանաստեղծության, հորթը քանդակված տերևի տեսք ուներ, և տխուր էր։

1. Նկարագրի՛ր հորթին շրջապատող բնությունը:

Օրը թեքվում է դեպի մայրամուտ,

Հովերն են խաղում ձորալանջն ի վար,

Երկարում են խիտ ստվերներն անփույթ

Հորթին շրջապատում էր գեղեցիկ մայրամուտ։

1. Բացատրի՛ր հետևյալ փոխաբերությունները՝ ա. Հովերն են խաղում ձորալանջն ի վար… բ. Հորովելներ են ոլորվում դաշտին…
2. Բանաստեղծության մեջ արտահայտված զգացումը մեկ բառով ինչպես կանվանես:

Հուշ, հիշողություն

6. Տեքստի բոլոր գոյականները դարձրու հոգնակի: